Zo’n honderd kleuter- en basisscholen investeren in een opleiding om sterke en hoogbegaafde leerlingen beter te kunnen opvangen. ‘Door hiaten in hun kennis zijn de zogenaamde “superkinderen” vaak slachtoffer van het watervalsysteem.’
Caroline Vandendriesche, algemeen directeur van het Katholiek Basisonderwijs Oudenaarde (KBO), trok twee jaar geleden aan de alarmbel. ‘We merkten steeds vaker dat leerlingen die thuis creatief en leergierig waren, zich in de klas verveelden. Omdat we daarvoor geen verklaring vonden, klopten we aan bij Exentra.’ Dat expertisecentrum voor hoogbegaafden biedt een opleiding aan voor scholen overal in Vlaanderen, maar regio Oudenaarde is koploper. ‘25 scholen stapten mee in het traject. In totaal gaat het om 5.500 leerlingen, van wie er ongeveer 700 hoogbegaafd zijn. Die leerlingen zijn in het secundair onderwijs vaak slachtoffer van het watervalsysteem omdat ze blokkeren doordat ze in de lagere school niet de gepaste leermethode ontwikkeld hebben. Met een preventieve aanpak proberen we dat te vermijden’, zegt Vandendriesche.
Volgens Felix Aelvoet, directeur van de Vrije Basisschool Maarkedal, vergt de opleiding heel wat inspanningen: ‘Maandelijks gaat ons lerarenteam op cursus. Er zijn infoavonden waarop ook ouders worden uitgenodigd. Het is logisch dat we dankzij de opleiding meer sterke leerlingen zullen aantrekken.’ Aelvoet betreurt dat er zo weinig gebeurt voor hoogbegaafden. ‘Onze school besteedt al jaren zorg aan kinderen met een leerachterstand. We doen dat met heel veel inzet maar we vinden de noden van kinderen met een leervoorsprong even belangrijk.’
Gebrek aan kennis
Sinds Exentra de vierjarige opleiding voor kleuter- en basisscholen aanbiedt, sprongen al zo’n 100 Vlaamse scholen op de kar. Dat succes verbaast Kathleen Venderickx, bestuurslid van Exentra, niet. ‘Volgens de overheid is differentiatie de beste manier om met sterke en hoogbegaafde leerlingen om te gaan. Maar leerkrachten moeten daarvoor dan wel opgeleid worden. Ze hebben cruciale technieken niet onder de knie. Wetenschappelijk onderzoek van de universiteit Hasselt wijst uit dat de kennis over het leerproces van hoogbegaafden bij leerkrachten te beperkt is. Logisch: de lerarenopleiding besteedt er nauwelijks tot geen aandacht aan.’
Venderickx wil de opkomst van gespecialiseerde scholen voor hoogbegaafden (in Tervuren en Herentals, DS 18 augustus) nuanceren. Internationaal is vastgesteld dat de meeste leerlingen terechtkunnen in het regulier onderwijs. Initiatieven zoals een deeltijds traject en kangoeroeklassen (waar hoogbegaafde leerlingen een ander lesaanbod krijgen) kunnen het verschil maken. Apart onderwijs is volgens Venderickx een laatste redmiddel. ‘Er zijn hoogbegaafde leerlingen die met stoornissen zoals autisme of hoogsensitiviteit kampen. Zij hebben baat bij extra zorg in een afgeschermde omgeving.’
Hoogbegaafde leerlingen zouden vaak worstelen met sociaal-emotionele problemen. Die kunnen volgens Venderickx opgelost worden door hun cognitieve vaardigheden te stimuleren. ‘Hoogbegaafde kinderen hebben cruciale leerstrategieën niet ontwikkeld omdat sommige leerstof voor hen vanzelfsprekend is. Bij eenvoudige wiskundige oefeningen hoeven zij bijvoorbeeld niet te cijferen om de juiste uitkomst te bekomen. In het secundair onderwijs hebben ze die techniek wél nodig voor complexere bewerkingen. Dat kan faalangst veroorzaken. Het is dan belangrijk om die leerlingen weer vertrouwen te geven.’
Sponsors
Aan de expertise van Exentra hangt een prijskaartje. Scholen doen vaak een beroep op privésponsors. In Oudenaarde wordt de opleiding van de basisscholen gefinancierd door een serviceclub. Jammer, vindt Venderickx: ‘Een opleiding kost 2.000 euro per jaar. We willen zo veel mogelijk scholen bereiken. Het is niet de bedoeling om elitescholen te creëren. De overheid kan dat voorkomen door subsidies uit te trekken.’
